Zoete Lieve Vrouw van Den Bosch

locatie: Sint Jan, Torenstraat

Op een koude januaridag van het jaar 1380 wilde een jonge arbeider in een van de loodsen een vuurtje aanleggen. Daarvoor zocht hij tussen de rommel naar hetgeen brandbaar was en vond er een bestoft, beschimmeld houten beeld, ongeveer 1.15 meter hoog, uit hard inlands eikenhout gesneden. Hij wist niet, dat het een Mariabeeld was, want het kindje op de linkerarm ontbrak. Waarschijnlijk was het niemand bekend, waar het vandaan kwam en, doordat het achteloos tussen de rommel lag, stelde blijkbaar ook niemand daar prijs op. De jonge man nam derhalve een bijl, om het stuk te hakken, toen de bouwmeester de loods binnentrad en hem tegenhield.
"Ongelukkige", riep hij uit, "wat gaat gij beginnen! Ziet gij niet, dat het een beeld is van de Moeder Gods?" Geschrokken viel de jonge arbeider op de knieën, vroeg God en Maria om vergiffenis en beloofde alles goed te maken. Op Witte Donderdag bracht hij het beeld naar de gedeeltelijk gereed gekomen Sint-Janskerk, om het een plaats te geven tussen de beelden, welke, ter versiering van het H. Graf waren opgesteld. Doch de personen die het H. Graf gereed maakten, wezen het af. "’t Is lelijk, oud, onooglijk," zeiden zij. Verontwaardigd antwoordde de jongeman: "Gij zelf zijt oud en lelijk", en liet het staan. Toen daags daarna, op Goede Vrijdag, de andere beelden naar hun plaats werden teruggebracht, bleef dit Mariabeeld alleen achter. Wat moest men ermee beginnen? Een Godvruchtig man, broeder Wouter genaamd, ontfermde zich er over. Hij plaatste het op het St. Michaelsaltaar, in een van de straalkapellen, achter het hoogaltaar, aan de zuidzijde.
Omstreeks een half jaar daarna vond de priester, die op dit altaar geregeld de H. Mis las, het toch te lelijk en liet het door een knecht ergens in een hoek zetten. Dit verdroot broeder Wouter en hij vroeg het aan de koster ten geschenke. Toen hij het nu, tegen Lichtmis van 1381, mee naar huis wilde nemen, voelde het zo zwaar aan, dat hij het in de kerk moest achterlaten. Toch nam schijnbaar niemand daarvan notitie, want men bracht het beeld naar het Onze-Lieve-Vrouwekoor, aan de noordzijde van het hoogaltaar, waar het soms naast, soms achter het altaar werd geplaatst. Kort na Pinksteren 1381 werd dit Mariakoor geschilderd en broeder Wouter verzocht de schilder ook zijn beeld op te knappen. Doch de kunstenaar weigerde. Zijn zoon echter bestreek lachend de wangen van het beeld met gele verf en broeder Wouter haalde de kleuren nog wat bij. Nu werd het beeld zo onooglijk, dat het in de kerk van de ene hoek naar de andere verhuisde en dat Wouter er niets meer over durfde zeggen, ja, het zelfs niet eens meer in zijn huis wilde hebben. Want toen de koster vroeg, waarom hij het beeld niet meenam antwoordde hij: “Het is zo lelijk. Stond het bij mijn bed, ik duchtte, dat ik er van zou verschrikken.” Toch liet broeder Wouter het beeld niet geheel los, want, toen hij in het bezit kwam van een stuk oud lijnwaad, met bloemen doorweven, besloot hij daarvan voor het beeld een mantel van twee stukken te maken. Een zekere juffrouw Oda zou hem daarbij behulpzaam zijn. Deze talmde echter zo lang, dat Wouter maar besloot, om het zelf te doen. Op zekere nacht viel hem in, dat eerst het kindje terecht moest komen, hetwelk van de linkerarm van het beeld verdwenen was. Toevallig liep hij ‘s anderendaags door de Orthenstraat en zag daar kinderen met het kleine beeldje spelen. Hij nam het af, ofschoon de kinderen groot misbaar maakten en zette het Jezuskindje op de linkerarm van het beeld. Sommigen beweren, dat dit beeldje tot een later tijdperk zou behoren, doch anderen houden vol, dat zowel materiaal, als uitvoering, voor de zelfde beeldhouwer pleiten.